Tech­nische vragen: Preventie van jeugdhulp en jeugd­be­scherming

Indiendatum: 18 mrt. 2024
Antwoorddatum: 18 apr. 2024

Als we het hebben over het terugbrengen van het aantal kinderen dat jeugdhulp of zelfs jeugdbescherming nodig heeft, dan kijken we met grote regelmaat naar de preventieve kant. De commissie Samenleving onderkent het belang van preventie voor zowel ouder als kind, waarbij indien nodig het gehele gezinssysteem betrokken wordt, en heeft hierover de volgende vragen.

1. Wat is er op dit moment aan preventieprogramma’s beschikbaar voor Goudse inwoners?

Dit is een grote veelomvattende vraag. Gekeken naar de gegeven inleiding met betrekking tot het terugbrengen van het aantal kinderen dat jeugdhulp of jeugdbescherming nodig heeft, focust dit antwoord op de preventieprogramma’s beschikbaar voor Goudse gezinnen, kinderen en jongeren en niet voor alle Goudse inwoners. Dit houdt in dat preventieve programma’s voor alle inwoners in Gouda, zoals Welzijn op Recept en de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), niet aan bod komen in dit antwoord.

Hoewel dit enige afbakening geeft, blijft het in kaart brengen van alle preventieprogramma’s op dit moment een grote uitdaging om de volgende redenen:

• Als we kijken naar de preventieve inzet voor de Goudse gezinnen, kinderen en jongeren raakt dit aan de vele levensdomeinen van deze doelgroepen. Denk hierbij aan onderwijs & ontwikkeling, opvoeden & opgroeien, werk & inkomen, vrije tijd & welzijn, gezondheid & zorg/ondersteuning. Deze levensdomeinen zijn op hun beurt ook veelomvattend. Zo is onderwijs & ontwikkeling ook weer op te delen in thema’s zoals taalontwikkeling en ondersteuning bij sociaal- emotionele vaardigheden en richt gezondheid zicht op sport, maar ook mentale gezondheid. Daarnaast betreft het de levensdomeinen van de kinderen en jongeren zelf, maar ook van hun opvoeders. Kortom, wanneer we kijken naar de kinderen in de contexten die invloed hebben op het opvoeden, leren en opgroeien is het lastig om de preventieve programma’s allemaal in kaart te brengen.
• Naast de preventieve programma’s voor de gezinnen, kinderen en jongeren worden er ook effectieve interventies/methodieken gericht op de werkwijze en samenwerking van de uitvoerende professionals. Denk hierbij aan het werken aan de hand van de methodiek Gezamenlijk Inschatten Zorgbehoeften (GIZ), de ABC methode of de Zelfredzaamheid Matrix (ZRM). Hoewel dit niet aan bod komt in dit antwoord, hebben de Goudse gezinnen, kinderen en jongeren ook baat bij en deze effectieve interventies dragen zo indirect bij aan een effectieve preventieve inzet.
• Normaliter wordt er gewerkt met 1Gezin 1Plan 1Regisseur. 1 Gezin 1 Plan 1 Regisseur is een plan met daarin afspraken over alle hulp die het gezin krijgt. Hierbij wordt gekeken wat voor het gezin belangrijk is. De ondersteuning kan dan komen door de inzet van een preventief programma, maar kan ook vanuit reguliere preventieve activiteiten, zoals bijvoorbeeld ondersteuning door jongerenwerk, buurtsport 12-/12+, re-integratietraject door de gemeente voor jongeren onder 27 naar werk of school, basis jeugd GGZ door het sociaal team of opvoedcursussen van het Centrum Jeugd en Gezin (CJG). Het in kaart brengen van de preventieve programma’s geeft dus geen complete weergave van de inzet in het preventieve veld.

Ondanks de bovenstaande uitdagingen is er een poging gedaan om de beschikbare preventieprogramma’s op dit moment zo helder mogelijk in kaart te brengen. In bijlage 1 is een tabel opgenomen met overzicht van de beschikbare preventieprogramma’s per levensdomein/categorie op dit moment voor Goudse gezinnen, kinderen en jongeren.

Per programma wordt aangegeven op welke doelgroep het programma zicht richt (vraag 1a), of het programma effectief is bewezen (vraag 1b/1c), op welke wijze het programma vindbaar en toegankelijk is voor de betreffende groep (vraag 1d), welke randvoorwaarden gesteld zijn (vraag

1e) en of deze randvoorwaarden zijn vervuld (vraag 1f).

NB: Dit schema is niet uitputtend en bovendien een momentopname. Het preventieve veld en haar programma’s blijft in ontwikkeling.

a. Op welke doelgroep richten deze programma’s zich?

Zie tabel bijlage 1.

b. Welke van deze programma’s zijn bewezen effectieve programma’s?

Zie tabel bijlage 1

c. Welke van deze programma’s zijn geen bewezen effectieve programma’s?

Zie tabel bijlage 1

d. Op welke wijze zijn deze programma’s (wel en niet bewezen effectief) vindbaar en toegankelijk voor de betreffende doelgroep?

Zie tabel bijlage 1

e. Welke randvoorwaarden moeten zijn ingevuld om deze programma’s ook effectief te laten zijn?

Zie tabel bijlage 1

f. In hoeverre zijn deze randvoorwaarden ook ingevuld?

Zie tabel bijlage 1

2. Welke programma’s die bewezen effectief zijn zouden we kunnen toevoegen aan ons Goudse aanbod?

a. Welke preventieve maatregelen zijn mogelijk om gezinssystemen te versterken zodat een
ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing voorkomen kan worden?

Een interventie die je hiervoor kunt inzetten is intensieve thuishulp. Daaronder wordt Ambulante Spoedhulp (ASH) en Families First geschaard. Dit zijn specifieke interventies ter voorkoming van een uithuisplaatsing. Ter versteviging van het gezinssysteem zijn interventies mogelijk als Multidimensionele Familie Therapie (MDFT), Multisysteem Therapie (MST) en Intensieve Ambulante Gezinsbegeleiding. Dit zijn allemaal bewezen interventies volgens het Nederlands Jeugd Instituut.

b. Welke preventieve maatregelen zijn mogelijk voor echtscheidingsproblematiek?

In de beantwoording van deze deelvraag beperkt het college zich tot de interventies die momenteel al lopen binnen Gouda of die momenteel onder ontwikkeling zijn.
Preventief aanbod bij echtscheidingsproblematiek kan zijn:

• Informatiebijeenkomsten (ook online) voor ouders (Villa Pinedo)
• Laagdrempelige hulp bij opvoeden in een scheidingssituatie (Sociaal team)
• Kies, spel en praatgroep voor kinderen van 4-12 jaar.
• Laagdrempelige hulp bij emotionele verwerking (Sociaal Team)
• Advies over juridische zaken van sociaal raadslieden/juridisch loket
• Vroegtijdige hulp bij relatieproblemen: cursus Hou me vast
• Preventieve hulp voor kinderen: een buddy (ervaringsdeskundige) van Villa Pinedo

Gouda heeft scheidingsplein.nl waarop allerhande informatie (praktisch en ondersteunend) is te vinden over scheidingen en vrij toegankelijke hulp in Gouda. Informatie over preventie bij scheidingen in Gouda is ook te vinden op de website van het Sociaal Team. Het college onderzoekt op dit moment de mogelijkheden om complexe scheidingsproblematiek te voorkomen met het aanbieden van gratis relatietherapie aan stellen met een laag inkomen effectief en een gespecialiseerd Relatie en Scheidingsteam (met inzet van de Lokale toegang en Sociaal Team) naar het voorbeeld van de gemeente Zwolle.

c. Welke preventieve maatregelen zijn mogelijk voor thuiszitters?

Op dit moment loopt er een samenwerking met het Instituut voor Publieke Waarden waarin wij in samenwerking met een aantal andere gemeenten een actieonderzoek doen naar maatregelen die passend zijn voor ‘thuiszitters’. De eerste resultaten van dit onderzoek zullen voor het zomerreces aan het college gepresenteerd worden en vervolgens met de Gemeenteraad gedeeld worden.

d. Welke preventieve maatregelen zijn mogelijk om ouders te ondersteunen in de praktische opvoeding?

• Het Sociaal Team biedt laagdrempelige opvoedondersteuning aan ouders die moeilijkheden ervaren rondom opgroeien en opvoeden. Hier is ook aandacht voor het praktische aspect en zij maken hierin ook een integrale koppeling naar eventuele hulpvragen van de ouder(s).
• Het Centrum voor Jeugd & Gezin biedt inhoudelijke opvoedondersteuning, gericht op specifieke moeilijkheden die door ouders worden ervaren in de opvoeding.
• Op www.opvoedingsvragen.nl kunnen ouders allerlei informatie vinden met betrekking tot opvoeden en opgroeien.
• Op de blog van Online Opvoedhulp is allerlei informatie te vinden over opvoeden.
• De website van Ouders van Nu biedt veel (praktische) tips over (toekomstig) ouderschap.

Bovengenoemde informatie is bovendien terug te vinden op de website van het Sociaal Team Gouda.

Aanvullend op bovenstaande interventies, zou nog gedacht kunnen worden aan onderstaande interventies, welke volgens het NJI een bewezen effect hebben:
Home-Start - https://www.nji.nl/interventies/home-start
Moeders informeren moeders (MIM) - https://www.nji.nl/interventies/moeders-informerenmoeders-mim

e. Welke kosten zijn er aan deze programma’s verbonden?

Dat is op dit moment niet te zeggen. Er is aanvullend onderzoek nodig om een accurate inschatting te maken.

f. Welke baten kan dit op de langere termijn opleveren?

Zie beantwoording van vraag 2.e.

Technische vragen inclusief de bijlagen (PDF)