Art. 39-vragen: Beleids­kader Deel­vervoer - Meer­ja­ren­pror­gamma Binnenstad

Indiendatum: 14 apr. 2023
Antwoorddatum: 18 apr. 2023

1. Het programma zegt een gezamenlijke visie te zijn van de gemeente en SBG, maar wij lezen dat de visie met name leunt op de financiële ondernemersbelangen en initiatieven van de gemeente. Het stuk stelt daarbij de kaders voor de ontwikkeling in de binnenstad tot en met 2026. Voor zover wij weten is de raad niet betrokken bij het vaststellen van deze kaders. 


Welke overwegingen heeft het college gehad dat hier geen sprake moet zijn van een raadsbesluit?


Het Meerjarenprogramma is een uitvoeringdocument. Dit document bevat 36 concrete acties van de gemeente en de Samenwerkende Binnenstadondernemers Gouda (SBG) die bijdragen aan een aantrekkelijke, bruisende en economisch vitale binnenstad. Het woord ‘visie’ komt niet voor in de raadsmemo van 13 december 2022 over het Meerjarenprogramma en ook niet in de tekst van het Meerjarenprogramma binnenstad. De winkelvisie Gouda 2017-2025, de horecavisie Gouda 2022-2028, de Zero-emissiezone Stadslogistiek vanaf 2025 en het Verkeerscirculatieplan (juni 2021) zijn als vastgestelde kaders als uitgangspunt meegenomen in het uitvoeringsprogramma.


2. Positief is dat wordt ingezet op dichte winkeldeuren en minder of geen gebruik meer van terrasverwarming. Maar verder missen we ambitie en innovatieve ideeën die ingaan op de uitdagingen van deze tijd, waar ook ondernemers in Gouda aan moeten en kunnen bijdragen en de gevolgen van ondervinden. Denk hierbij aan verder verminderen CO2 uitstoot als gevolg van consumeren en eten en drinken, maatschappelijk verantwoord ondernemen (ketenverantwoordelijkheid voor mens, dier en natuur in de waardeketens van de binnenstadbedrijven in en buiten Gouda), de circulaire economie vanaf 2050 almede de voordelen van een lokale economie stimuleren. 


Zijn deze onderwerpen überhaupt besproken met de SBG? Waarom wel niet? 


De thema’s circulaire economie en duurzaamheid hebben uiteraard aandacht van ondernemers in de binnenstad en komen regelmatig terug in gesprekken met SBG. Hoe ondernemers hier invulling aan geven, verschilt sterk per ondernemer en organisatie. Het Groenendaalkwartier zet zich bijvoorbeeld in voor duurzaamheid als 1e fairtrade winkelstraat van Nederland. Dit zijn keuzes die ondernemers dagelijks primair zelf maken en gaan over hun eigen bedrijfsvoering. SBG en gemeente hebben hier behoudens regelgeving geen directe invloed op. Het gaat daarom te ver om de voortgang van individuele ondernemers op dit vlak continu te bespreken. Wel zetten we in op faciliterend beleid. Bijvoorbeeld door een soepele overstap van Stichting Gouda Schoon naar het afvalophaalsysteem van Remondis/de Afvalhelden mogelijk te maken, waarbij ondernemers ondersteund worden in het verder scheiden van hun afvalstromen. En door aan te sturen op verduurzaming via bijvoorbeeld het horecaconvenant, door in te zetten op koppelkansen bij bouwprojecten (o.a. recente verbouwing Albert Heijn) en via de folder ‘Duurzaam ondernemen’ en het Servicepunt Energietransitie Bedrijven. Vanuit het winterplan bezien we of ondernemers extra steun vanuit ODMH kunnen krijgen bij het aanbrengen van zonnepanelen. Komende jaren zetten we ook in op substantiële vergroening van de openbare ruimte in de binnenstad. 



Hoe denken de leden van de SBG over dit soort onderwerpen? 


De SBG bestaat uit vertegenwoordigers van de retail uit de binnenstad, maar ook uit vertegenwoordigers van de horeca, (grootwinkel)bedrijven, de cultuur- en vastgoedsector. Het is dus aannemelijk dat de leden van de SBG – de achterban van de verschillende sectoren - verschillend denken over de genoemde onderwerpen. De gemeente heeft dan ook geen compleet beeld van de opinies van de vele leden van SBG op dit vlak, maar het bestuur van SBG onderschrijft het belang van vernieuwen en innovatie om tot een toekomstbestendigere binnenstad te komen.


En zo ja, wat zijn keuzen die worden gemaakt voor een klimaatvriendelijke en circulaire binnenstad? Waarom zijn dit soort overwegingen dan niet zichtbaar in het rapport?


Zoals aangegeven is een duurzame methode voor afvalinzameling wel één van de acties die in het Meerjarenprogramma staat genoemd. Inmiddels laten ruim 100 ondernemers in de binnenstad hun afval ophalen door Remondis, dit gebeurt via elektrische bakfietsen. Daarnaast zetten sommige ondernemers in op elektrisch vervoer, bijvoorbeeld bij pakketbezorging. De SBG is betrokken bij de invoering van de Zero-Emissiezone Stadslogistiek en verricht samen met de regionale ondernemersverenigingen onderzoek naar het opzetten van stadsdistributiehubs. Uiteindelijk is het aan ondernemers in de binnenstad zelf om te bepalen hoe zij een bijdrage willen of kunnen leveren aan een klimaatvriendelijke binnenstad. Diverse ondernemers in de binnenstad van Gouda maken al dat soort keuzes die bijdragen aan duurzaamheid en een circulaire economie. Denk aan de tweedehandskleding Appel & Ei, de Wereldwinkel Gouda en de Biowinkel.

3. De visie geeft tevens geen antwoord op welke grenzen aan (economische) groei Gouda moet overwegen:


- Wanneer is er genoeg winkelaanbod

- Wat is een passend en klimaatvriendelijk winkelaanbod

- Wanneer zijn er genoeg of te veel toeristen in Gouda

- Wanneer genoeg of te veel evenementen

Zijn dit soort onderwerpen überhaupt besproken met de SBG? Waarom wel niet?

Met de SBG wordt op bestuurlijk niveau gesproken over het winkelaanbod in Gouda, de aantrekkelijkheid van Gouda voor bezoekers en de evenementen in de binnenstad. Onze inzet richt zich niet op groei van het aantal winkels, maar behoud van ons centrumstedelijk voorzieningenaanbod. Het Koersdocument Toerisme beschrijft hoe de gemeente tegen toerisme aankijkt. Deze koers richt zich op kwaliteit en langer verblijf, niet zo zeer op kwantitatieve groei van het aantal bezoekers.


Hoe denken de leden van de SBG over dit soort onderwerpen?

Zoals aangegeven bestaat de SBG uit vertegenwoordigers van de retail uit de binnenstad, de horeca, (grootwinkel)bedrijven, de cultuur- en vastgoedsector en is het niet te zeggen hoe de vele individuele leden over deze onderwerpen denken. Het bestuur van de SBG ziet dat er grenzen zitten aan het aantal toeristen en evenementen in Gouda. Daarnaast onderkent het bestuur dat er ook in Gouda een verschuiving plaatsvindt van fysiek naar meer online winkelen. Waarbij winkels die zowel offline als online actief zijn het meest succesvol zijn. Bovendien ziet het bestuur ook in Gouda een verschuiving van meer traditionele indeling naar meer mengvormen van verschillende branches (“blurring”).

Overigens zijn bestellingen van consumenten via webshops in veel gevallen schadelijker voor het milieu dan bijvoorbeeld bestedingen van consumenten die met de fiets of lopend naar de stad gaan. In dat geval kan het milieuvriendelijker zijn om mensen te stimuleren aankopen te doen in de binnenstad in plaats van online. Het gaat er om dat consumenten deze overwegingen meenemen en worden gestimuleerd om lokaal te kopen. Om lokale aankopen te stimuleren is vorig jaar de Geef Gouda Door-bon opgezet door de SBG.


En zo ja, wat zijn keuzen die worden gemaakt voor een klimaatvriendelijke en circulaire binnenstad? Waarom zijn dit soort overwegingen dan niet zichtbaar in het rapport? 


Zoals in het Meerjarenprogramma genoemd staat kunnen ondernemers hun bedrijf verduurzamen door minder energie te verbruiken (winkeldeuren gesloten houden, geen heaters te gebruiken op terrassen) of bij de inrichting van hun winkel recyclebare, hernieuwbare of herbruikbare materialen te gebruiken. Voor advies over een duurzame inrichting van hun bedrijf kunnen ondernemers aankloppen bij Servicepunt Energietransitie Bedrijven Midden-Holland, een samenwerking van de duurzaamheidsplatforms uit Midden-Holland. Dit servicepunt wordt gefinancierd door de provincie Zuid-Holland en wordt door de gemeente ook onder de aandacht gebracht bij ondernemers. Daarnaast zijn er diverse regelingen van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat die ondernemers stimuleren om te verduurzamen, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een (hybride) warmtepomp, zonneboiler of aansluiting op het warmtenet.

Veel keuzes op het gebied van duurzaamheid zijn uiteindelijk aan de ondernemers om te maken: ondernemers moeten zelf bepalen of en wanneer zij voor hun energievoorziening willen overstappen op zonnepanelen. De focus van de gemeente ligt momenteel op het sluiten van een horecaconvenant waarin ook afspraken over duurzaamheid worden gemaakt.

4. Een voorbeeld voor de SBG en de gemeente Gouda zou dat van Arnhem kunnen zijn, daar zal de binnenstad niet langer zozeer een ‘a place to buy’ zijn, maar ‘a place to meet’ worden waarbij welzijn belangrijker gaat worden dan louter goederen consumeren. 
Zie https://architectenweb.nl/nieuws/artikel.aspx?ID=55086



Hoe kijkt het college aan tegen deze ontwikkeling? 


Dit is staand beleid in Gouda, zie de Winkelvisie 2017 – 2025: “We streven naar een sociaal-ruimtelijke positionering van de binnenstad als place to be, meet, eat, work, relax and do.”


Is het college bereid dit voorbeeld met de SBG te gaan bespreken als mogelijk voorbeeld voor een toekomstagenda van Gouda? Zo nee, waarom niet?


Nee, want dit is niet nodig omdat deze insteek is al opgenomen in de Winkelvisie 2017 – 2025. Hoe we hier verdere stappen op kunnen zetten is onderwerp van gesprek, ook bij de invulling van leegstand.

5. Verder valt op dat waar het gaat duurzaamheids- en bereikbaarheidsmaatregelen: deze komen uit de gemeentelijke plannen, zoals groen, minder parkeren, extra fietsparkeren distributiehubs en zero-emissie. 



Wij vinden het positief dat de SBG ‘deze omarmt’, maar op welke wijze gaat SBG concreet duidelijk maken dat deze ook een verdienste van hen zijn?


De SBG bepaalt zelf hoe het, aanvullend op het Meerjarenprogramma, communiceert over de gemeentelijke plannen, maar het zal naar verwachting op ledenvergaderingen het belang van deze maatregelen communiceren naar haar leden. Daarnaast brengt de centrummanager de verschillende gemeentelijke plannen onder de aandacht in zijn contacten met bedrijven. Verder blijkt de bereidheid van de SBG om over bijvoorbeeld de zero-emissiezoneplannen te communiceren ook uit de aanwezigheid van Paul van den Hurk op een ledenvergadering van de SBG , werkzaam als consultant op het gebied van duurzame logistiek, te gast op een ledenbijeenkomst in 2022. 



Hoe concreet gaan winkeliers hier aan meewerken? Graag ontvangen wij voorbeelden.


Ondernemers zijn onderdeel van het participatieproces voor nieuw beleid in de binnenstad, zoals bij de vergroening van de Markt en het Kwaliteitsplan Openbare Ruimte. Ook de centrummanager is hierbij nauw betrokken. SBG-voorzitter Theo Krins pleitte op de commissievergadering Fysieke Leefomgeving van 20 maart voor een distributiehub/ overslagpunt als randvoorwaarde voor de uitvoering van het Verkeerscirculatieplan om de binnenstad economisch bereikbaar te houden. In dat opzicht steunt de SBG de gemeentelijke plannen voor een zero-emissiezone in de binnenstad en wil het hier graag aan meewerken.

6. In de inleiding wordt nog gesproken over circulaire economie, maar verder dan recyclebare materialen, genoemd in hoofdstuk 6, komt de visie inhoudelijk niet. Hier vragen wij dringend meer ambitie omdat we de gevolgen van uitstelgedrag (omdat 2050 nog ver weg is), nu in de CO2 discussie duidelijk zichtbaar zien. Stakeholders hebben veelal gewacht tot het bijna te laat is en beklagen zich nu dat het allemaal ineens ‘veel te snel’ moet.


Is een toekomstagenda over circulariteit in Gouda bij de SBG reeds aanwezig en is deze besproken? Waarom wel of niet?


Nee, er is geen circulaire agenda van de SBG ontwikkeld. De SBG heeft in 2021 de Economische Agenda 2021 – 2024 ondertekend. Deze agenda bevat een hoofdstuk waarin de gemeente het gehele bedrijfsleven in Gouda (dus niet alleen de ondernemers in de binnenstad) betrekt bij zowel de energietransitie als bij het nemen van klimaatadaptieve maatregelen. De gemeente volgt en deelt daarbij kennis over circulaire economie.



Mocht deze er nog niet zijn, wanneer gaat de SBG een concrete agenda met haar leden opstellen om in 2050 circulair te zijn en wanneer is deze gereed?


Zie vraag 6a.


7. Wij zien een aantal beleidskeuzes in het stuk, waar de gemeente het niet persé eens hoeft te zijn en (wellicht) een uitspraak van de gemeenteraad vergt. Te weten: 


a. blz. 8: Als een evenement niet bijdraagt aan meer omzet of combinatiebezoek zal het (financieel) niet ondersteund worden door de SBG.


Dit is een mening van SBG en hoort niet in een gezamenlijk visiedocument thuis. Later komt dit nog een keer terug. Hoe de gemeente hier tegen aan kijkt, wordt niet benoemd? De vraag is dus, hoe kijkt het college hier tegenaan en waarom is dit besluit niet aan de raad voorgelegd?


Zoals aangegeven bij vraag 1 gaat het niet om een gezamenlijk visiedocument. Deze overweging van SBG had achterwege kunnen blijven, het raakt feitelijk aan de vraag aan welke initiatieven SBG subsidie geeft.



b. blz. 11: We zetten daar in op detailhandel-, horeca- en dienstverlenende functies, soms aangevuld met publieksgerichte dienstverlenende- en vrijetijdsfuncties die bezoekers trekken. Transformatie naar een woonfunctie op de begane grond is daarom niet wenselijk.


Onze vraag is: wordt dit standpunt ook gesteund door het huisvestingsbeleid of de welstand? Want zo nee, dan hoort het niet in deze visie thuis, bent u dat met ons eens?


Dit wordt ondersteund door de Winkelvisie Gouda 2017-2025 en de Horecavisie (binnenstad) Gouda 2022 – 2028.